Δευτέρα 14 Σεπτεμβρίου 2015

14 Σεπτέμβρη 1922 – Ημέρα Μνήμης




Ομιλία του κ Χρήστου Λαγού, οικονομολόγου συγγραφέα και μέλους του Δ.Σ. του Συλλόγου Μικρασιατών Ν. Λάρισας, που έγινε την 15/9/2013 στον Ιερό Ναό του Αγίου Αχιλλίου Λάρισας, επ΄ευκαιρία των 91 ετών από την Μικρασιατική Καταστροφή.

Ημέρα Μνήμης

14 Σεπτεμβρίου 1922· ημέρα αποφράδα για τον Ελληνισμό, ημέρα κατά την οποία έπεσε η αυλαία της τρισχιλιετούς συνεχούς και οργανωμένης Ελληνικής παρουσίας στη γη της Μικράς Ασίας.

Κυρίες και κύριοι,

μια από τις πρώτες ελληνικές αποικήσεις της Μικράς Ασίας φαίνεται να πραγματοποιήθηκε κατά την περίοδο της Αργοναυτικής εκστρατείας, πριν δηλαδή τρεις χιλιάδες διακόσια χρόνια, τουλάχιστον, από σήμερα, όταν ένας Λαρισαίος Αργοναύτης, Ο Πολύφημος, που ξέμεινε από απροσεξία των συντρόφων του στις ακτές της Μυσίας, ίδρυσε τη πόλη Κίο στον Κιανό κόλπο της θάλασσας της Προποντίδας. Στη συνέχεια και με το διάβα των αιώνων ιδρύθηκαν από αποίκους Αιολείς, Ίωνες και Δωριείς, τόσο από την Ελλάδα, όσο και από τις ίδιες τις αποικίες, που εγκαθίσταντο εκεί, δεκάδες ελληνικές πόλεις τόσο στο εσωτερικό της, όσο και κυρίως κατά μήκος των ακτών της. Οι ελληνικές πόλεις – κράτη που δημιουργήθηκαν αρχικά, κατά τα πρότυπα των Μητροπόλεων, έχασαν σταδιακά η μία μετά την άλλη, την ελευθερία και την ανεξαρτησία τους, όταν υποτάχθηκαν από τον βασιλιά της Λυδίας Κροίσο και κατόπιν από τους Πέρσες, για να περιέλθουν στη συνέχεια διαδοχικά, με το πέρασμα των αιώνων, κάτω από τη διοίκηση των ελληνιστικών κρατών που δημιουργήθηκαν στο έδαφός της, μετά το θάνατο του Μ. Αλεξάνδρου, κατόπιν των Ρωμαίων, εν συνεχεία του Βυζαντίου και τέλος των Τούρκων. Και στις 2/15 Μαΐου 1919 ήλθε, επιτέλους, η Ανάσταση! Μετά από αιώνες σκλαβιάς, Ελληνικός στρατός με τμήματα της 1ης Μεραρχίας, στα πλαίσια της συμφωνίας της κυβέρνησης του Ελ. Βενιζέλου με τους συμμάχους της Αντάντ, αποβιβάστηκε στη Σμύρνη και την απελευθέρωσε! Εκείνη την εποχή ο Ελληνικός πληθυσμός της Μ.Α. υπολογιζόταν σε 2,5 εκατ. περίπου, με 2.177 σχολεία, 177.505 μαθητές, 4.596 δασκάλους, 2.232 εκκλησίες με 2.870 ιερείς, ενώ η βιομηχανία, το εμπόριο, η ναυτιλία και οι μεγάλες οικονομικές επιχειρήσεις βρίσκονταν κατά μεγάλο μέρος σε ελληνικά χέρια. Αλλοίμονο, όμως. Δεν πέρασαν παρά μόνο τρία χρόνια και κάτι για να επακολουθήσουν τα Πάθη. Ο Ελληνικός στρατός, παρά τις ηρωικές και επικές μάχες που έδωσε, παρά τις επί μέρους νίκες που πέτυχε (Αφιόν Καραχισάρ, Εσκί Σεχίρ, Τουμλού Μπουνάρ, Ταμπούρ Ογλού, Τσαλ Νταγ, Αρντίζ Νταγ, Καλέ Γκρότο, Ντουά Τεπέ), παρά τις απαράμιλλες μέχρι αυτοθυσίας πράξεις των αξιωματικών και των στρατιωτών μας (στο σημείο αυτό θα σας αναφέρω το εξής περιστατικό: Στη τελευταία μάχη ανατολικά του Σαγγάριου έχασε τη ζωή του ένας υπολοχαγός. Στο πτώμα του βρέθηκε ένα σημείωμα που ο ήρωας αυτός κατόρθωσε να γράψει πριν ξεψυχήσει, στο οποίο έγραφε: «Έπεσα ένδοξα μαχόμενος …»), παρόλα αυτά, τελικά ο Ελ. Στρατός ηττήθηκε, έφυγε. Επακολούθησαν εκδικητικές και βάρβαρες πράξεις εκ μέρους των Τούρκων σε βάρος των αμάχων· σφαγές, βιασμοί, εξευτελισμοί, αιχμαλωσίες, δηώσεις, εμπρησμοί, καταστροφή, γενοκτονία. Μοιραίο επακόλουθο, ξεριζωμός, προσφυγιά.


Και ενώ σε περίπου 500.000 υπολογίζονται οι νεκροί και οι αγνοούμενοι, ενάμιση εκατομμύριο Έλληνες από τη Μικρά Ασία και την Ανατολ. Θράκη αναγκάσθηκαν να εγκαταλείψουν τις πατρογονικές τους εστίες και το βιός τους και από Νοικοκυραίοι να γίνουν πρόσφυγες, με τους περισσοτέρους να φέρουν μαζί τους ως μοναδικό περιουσιακό στοιχείο τα ρούχα που φόραγαν. Όμως δεν γονάτισαν! Παρά τις όποιες αντιξοότητες και την επιφυλακτικότητα, αν όχι εχθρικότητα, που αντιμετώπισαν εκ μέρους μερίδας εκ των ντόπιων, εγκαταστάθηκαν σταδιακά σε νέους συνοικισμούς και οικισμούς, στους οποίους έδωσαν τα ονόματα των χαμένων πατρίδων με την προσθήκη του Νέος/α/ο και με την εργατικότητα, την καρτερικότητα, την υπομονή και επιμονή τους, κατάφεραν να γίνουν και πάλι Νοικοκυραίοι.

Ημέρα μνήμης, λοιπόν, η σημερινή και αναγκαία η αναφορά στα προ ενενήντα ενός ετών θλιβερά και δραματικά συνάμα, για τον ελληνισμό γεγονότα. Αλλά θα ήταν λάθος να στεκόμαστε μόνο σ’ αυτά, γιατί έτσι είναι σαν να ξεχνούμε έναν άξιο θαυμασμού ελληνικό μικρασιατικό πολιτισμό και μια πλούσια ελληνική ιστορία 30 αιώνων. Από πολλούς ιστορικούς θεωρείται πως ο πολιτισμός αυτός προπορεύτηκε αυτού της ηπειρωτικής Ελλάδος και πως απετέλεσε το πρώτο κεφάλαιο στην ανάπτυξη του δυτικού πολιτισμού. Ας θυμηθούμε, ακόμη, πως η Μ. Ασία υπήρξε πατρίδα του Όμηρου και του Ηρόδοτου, του Θαλή και του Ξενοφάνη, του Αναξίμανδρου, του Αναξιμένη, του Αναξαγόρα, του Ηράκλειτου, του Διογένη, αλλά και του Γαληνού, των τριών Ιεραρχών, του Ανθέμιου και του Ισίδωρου, του Κόντογλου, του Βενέζη, του Ψαθά, της Διδώς Σωτηρίου και πολλών άλλων. Και μια και αναφέρθηκα ονομαστικά σε μερικά επιφανή τέκνα της Μικρασιατικής γης, δεν θα αποφύγω τον πειρασμό να σας μεταφέρω κάποια απειροελάχιστα ψήγματα της σοφίας του Θαλή από τη Μίλητο και του Ηράκλειτου από την Έφεσο.

Είπε ο Θαλής για τον Θεό: «πρεσβύτατο των όντων θεός· αγένητον γαρ. Κάλλιστο κόσμος· ποίημα γαρ θεού (το παλαιότερο από τα όντα είναι ο θεός, γιατί είναι αγέννητος. Το πιο όμορφο είναι ο κόσμος, γιατί είναι έργο θεού)». Υποστήριζε, ακόμη, πως ο θάνατος δεν διαφέρει από τη ζωή. Όταν, λοιπόν, τον ρώτησε κάποιος «κι εσύ λοιπόν γιατί δεν πεθαίνεις», απάντησε, «επειδή δεν έχει καμία διαφορά».

Όσο για τον Ηράκλειτο, είπε, μεταξύ των άλλων, ο μεγάλος αυτός φιλόσοφος: «αιών παις εστι παίζων πεσσεύων· παιδός η βασιληίη (ο Χρόνος είναι παιδί που παίζει πεσσούς· η βασιλεία ανήκει στο παιδί)». Και ακόμη: «Πόλεμος πάντων μεν πατήρ εστι, πάντων δε βασιλεύς, και τους μεν θεούς έδειξε, τους δε ανθρώπους, τους μεν δούλους εποίησε τους δε ελευθέρους (Ο πόλεμος είναι πατέρας και κυβερνήτης των πάντων. Αυτός άλλους τους αναδεικνύει θεούς και άλλους ανθρώπους, άλλους τους κάνει δούλους και άλλους ελεύθερους)».

Ο χρόνος, όμως, που κατά τον Ηράκλειτο «παίζει πεσσούς», κάνει και κάτι άλλο, τρέχει αμείλικτα και γι’ αυτό θα κλείσω την ομιλία μου αυτή με ένα ποίημα της κ. Γεωργίας Σπάθα, Μικρασιάτισας:

Ελληνοπούλα είμαι ΄γω

απ΄ τη Μικρά Ασία

που είδαν τα ματάκια μου

μεγάλη απελπισία.

Είδα ΄γω Τούρκους με σπαθιά

και Τούρκους με μαχαίρια

που σφάζανε τους Έλληνες με τα έρημα τους χέρια.

Δεν φτάνανε τα αίματα

που τρέχανε σαν λίμνη

παρά εβάλανε φωτιά και κάψανε τη Σμύρνη.

Μας κάψανε τα σπίτια μας

και τα νοικοκυριά μας

και τώρα τα θυμόμαστε

και καίγεται η καρδιά μας.



Σας ευχαριστώ για τη προσοχή σας.


Χρήστος Λαγός

Οικονομολόγος – Συγγραφέας

Μέλος Δ.Σ. Πολιτιστικού Συλλόγου Μικρασιατών Λάρισας
mikrasiatis.gr

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου